Ο Πρεβεζάνος συγγραφέας Βαγγελης Μπέκας μετά την συγγραφή των πρώτων νουάρ μυθιστορημάτων με αστυνομική και πολιτική χροιά, αποφασίζει στο νέο του βιβλίο “Το Μαύρο Φυλαχτό” από τις εκδόσεις Ψυχογιός,να μας μεταφέρει από το γκρίζο τοπίο των υπόγειων διαδρομών του αστικού περιβάλλοντος της πρωτεύουσας στο ιστορικό μυθιστόρημα μέσα από τα βουνά του Σουλίου.Στην νέα κατάσταση που φέρνουν οι ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης στην Κέρκυρα έπειτα από την κυριαρχία των Βενετών και πριν την σύσταση του νέου ελληνικού κράτους.Με πλεύση του και συνοδοιπόρο την πατρογονική γη, το πλάσιμο των ηρώων μέ επιρροές από τον Καζαντζάκη,τον Τολστοί και τον Στανισλάβσκυ φθάνει στο μονοπάτι που καλεί η καρδιά του συγγραφέα.Εκεί που οι ρίζες του παρελθόντος αντανακλούν στην αντίσταση των Σουλιωτών. Σε μια προσπάθεια να βυθιστεί στο ιστορικό παρελθόν ως ζωντανός περιηγητής των ηρώων του. Ένα ζωντανό και δρών συγγραφικό υποκείμενο που διερευνά ιδέες, λαογραφικά στοιχεία αλλά και το κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο της εποχής σε μια περίοδο αντίστασης.Ώστε η ιστορική μνήμη να γίνει ζωντανός φάρος και οι αναγνώστες να ταξιδέψουν στους τόπους και τους χαρακτήρες των ηρώων ανακαλύπτοντας ίσως κάτι από τον σύγχρονο εαυτό μιας κοινωνίας που διψά για αναγέννηση.Αξίζει να διαβάσετε το “Μαύρο Φυλαχτό” από τις εκδόσεις Ψυχογιός όπως και την συνέντευξη που ακολουθεί.
Συνέντευξη στον Σωτήρη Νούσια
-Από τα νουάρ μυθιστορήματα της πρώτης περιόδου όπως το 13ο υπόγειο, Φετίχ και οι Αισιόδοξοι στο ιστορικό μυθιστόρημα της εποχής του Σουλίου. Ποιες ήταν οι επιρροές σου για το ιστορικό μυθιστόρημα;
Β.Μπ.: “Είχα προσπαθήσει και στο παρελθόν να γράψω ένα μυθιστόρημα για την περιοχή του Σουλίου.Μια προσπάθεια που ξεκίνησε εδώ και δέκα χρόνια αλλά δεν καρποφόρησε.Έχοντας γεννηθεί στην Πρέβεζα και μαθαίνοντας ότι η καταγωγή μου είναι απ’το Σούλι.Ακριβώς αυτό ήταν κάτι που με ιντρίγκαρε αφηγηματικά αλλά ειδικά για τα γεγονότα και το Σούλι εκείνης της περιόδου(1797-1808) με προκαλούσε ακόμη περισσότερο.Μια μικρή επιρροή αποτέλεσαν και τα βιβλία του Καζαντζάκη, αφού και στην Αναφορά στον Γκρέκο, και στον Καπετάν Μιχάλη μιλάει ο Καζαντζακης για την επιρροή που έχουν στον “γραφιά” οι ρίζες.” Τηρουμένων λοιπών των αναλογιών ήθελα να γράψω κι εγώ τον “Καπετάν Μιχάλη μου”, χωρίς να έχουν σχέση τα δυο βιβλία, κυρίως μιλάω για τις ιδέες. Απο’κει και πέρα για να φτάσω να γράψω το “Μαύρο Φυλαχτό” έπαιξαν ρόλο κι άλλα πράγματα εκτός από τις επιρροές του Καζαντζάκη.Αντιλήφθηκα δηλαδή ότι πέρα από το Σούλι και την καταγωγή μου συνέβησαν κι άλλα κοσμοϊστορικά γεγονότα εκείνη την εποχή όπως η Γαλλική Επανάσταση.Ο Βοναπάρτης είχε πάρει την Βενετία καταλαμβάνοντας κι όλα τα Επτάνησα. Από την αριστοκρατία λοιπόν και την Βενετοκρατία περνάνε οι περιοχές της Κέρκυρας,της Πάργας της Πρέβεζας στου Γάλλους και εφαρμόζονται οι ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης.Καταλήγοντας και στον χαλασμό της Πρέβεζας. Όλα αυτά τα γεγονότα δηλαδή συνδέονται.Στην Ευρώπη συνέβαινε ένας παγκόσμιος πόλεμος.Αυτός που κήρυξαν οι βασιλείς της Ευρώπης στην Γαλλική Επανάσταση,ενώ κατ’επέκταση ακολούθησε και η καταστροφή του Ναπολέοντα, φθάνοντας ως την Οθωμανική κατοχή της Ελλάδας.Οι τεκτονικές πλάκες της εποχής τρίβονταν υπήρχαν σεισμικές δονήσεις.Κάτι που έπαιξε ρόλο και στις αψιμαχίες Αλή Πασά-Σουλιωτών. Το ένα στοιχείο ήταν αυτό και το άλλο είχε να κάνει με τον Περαιβό ο οποίος έγραψε την ιστορία Σουλίου και Πάργας.Υπήρχε μια σύνδεση και σε ιδεολογικό επίπεδο καθώς ο Περαιβός ήταν με τους Σουλιώτες.Γράφοντας λοιπόν αυτό το βιβλίο ήθελα να πιάσω όλη την δυναμική των πραγμάτων.Από τη μια ήταν τα χαρέμια του Αλή Πασά, οι Σουλιώτες που δεν αποδέχονταν τον ζυγό κι είχανε πάρει τα βουνά με τα καλά τους και τα κακά τους.Διότι ήταν και πολύ βίαιοι,ληστές ήταν.Μάλιστα είχα διαβάσει ότι έλεγαν πως αν μπορούσαμε να μείνουμε στον κάμπο οι κατσίκες που κλέβαμε θα ήταν δικές μας.Είχαν την φήμη σκληρών πολεμιστών,σ’ όλη την Ευρώπη πίστευαν ότι ήταν οι απόγονοι των Σπαρτιατών.Τέτοια ήταν η σύγκριση.Αυτό φυσικά είναι το ιστορικό πλαίσιο. Αν το διαβάσει κάποιος θα μάθει γι’ αυτά τα γεγονότα, αλλά αν θέλει να μάθει καλύτερα ας διαβάσει ιστορία. Στο βιβλίο υπάρχει ένας μύθος που ξεκινάει με αυτά τα γεγονότα,με κεντρικό ήρωα ενα Σουλιώτη που δεν είναι πολύ τολμηρός, αλλά είναι και λίγο ξύπνιος λόγω των γραμμάτων που έμαθε στα Γιάννενα διότι τον είχαν στείλει και για κατάσκοπο.
–Ποιο είναι το ιστορικό περιβάλλον του μυθιστορήματος “Μάυρο Φυλαχτό» να μας πεις αρχικά και πως βίωσες την παρουσίαση που έγινε πρόσφατα στην Αθήνα στην αίθουσα
κεντρικού καταστήματος;
Β.Μπ.: Ναι από τα μυθιστορήματα που αναφέρονταν ως τόπος η Αθήνα του σήμερα, πάμε στο παρελθόν.Πραγματολογικά εννοώ.Είναι πoλύ χρήσιμο πέρα από αυτά που βιώνουμε να μπορούμε να πηγαίνουμε στο παρελθόν όπως γίνεται στο Μαύρο Φυλαχτό.Αν δεν γνωρίζεις από που έρχεσαι δεν ξέρεις και που πας.Το “Μαύρο Φυλαχτό’ αφορά την περίοδο λίγο πριν την γέννηση του ελληνικού κράτους.’Όλη η σύγχρονη ιστορία του ελληνικού κράτους σχετίζεται με εκείνα τα γεγονότα.Εκεί εντοπίζουμε κάποια επιπλέον στοιχεία σε σχέση με το προηγούμενο μυθιστόρημα.Το ένα αφορά τα λαογραφικά στοιχειά της εποχής,όπως είναι τα ρούχα που φορούσαν τότε ή τι έτρωγαν,πως ήταν ο οπλισμός που χρησιμοποιούσαν, πως ήταν το νησί της Κέρκυρας. Το δεύτερο ζήτημα είναι το κοινωνικό πολιτικό πλαίσιο της εποχής.Ο τρόπος διοίκησης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ή της διοίκησης του Αλή Πασά.Την ίδια στιγμή πρέπει να γνωρίζει κανείς πως ήταν η διάρθρωση της κοινωνίας του Σουλίου.Θα πρέπει να ψάξεις και για τους Βενετούς, τι συνέβη όταν εφαρμόστηκε η γαλλική επανάσταση στην Κέρκυρα, κατά τα λοιπά προσπάθησα να μελετήσω τα ήθη και τα έθιμα της εποχής για να αποτυπώσω και μια ατμόσφαιρα.Το ιστορικό μυθιστόρημα έχει ως στόχο να σε μεταφέρει σε μι ατμόσφαιρα μιας άλλης εποχής.Δεν μπορείς να λες για παράδειγμα κι ο Μπότσαρης εκείνη την ώρα σήκωσε το κινητό του…Το πιο δύσκολο βέβαια ήταν να κατανοήσω το ηθικό πλαίσιο πάνω στο οποίο έπαιρναν τις όποιες αποφάσεις.Αναφορικά με τα διλήμματα τους.Τι θεωρούσαν καλό ή κακό τότε…Σε ποια διεργασία σκέψης έμπαιναν.Να σκεφτούμε ότι ήταν και μια περίοδος που είχε έρθει η Γαλλική επανάσταση ενώ ταυτόχρονα υπάρχει κι ο ρομαντισμός.Σε μια εποχή που οι συγκρούσεις ήταν τρομερές σε ιδεολογικό επίπεδο την στιγμή που οι Γάλλοι ήθελαν να καταργήσουν το Χριστό ας πούμε.Κάτι το οποίο δημιουργεί και διαφορετική ηθική.Όλο αυτό ήταν ένα μεγάλο στοίχημα για μένα να το ψάξω.Ευτυχώς εκεί με επηρέασε ο Τολστόϊ ο οποίος για να γράψει το Πόλεμος και Ειρήνη είχε κάνει τρομερή ερεύνα πάνω στην ψυχολογία των ηρώων του.Σε ήρωες που τοποθετούνται πενήντα χρόνια πριν aπό την εποχή του.Εκεί όταν σκέφτηκα ό,τι τολμώ να μιλήσω για μια ιστορία που έγινε 200 χρόνια από την εποχή μου κοντοστάθηκα αλλά ευτυχώς με βοήθησε το θέατρο και η μέθοδος του Στανισλάβσκυ. Προσπάθησα να το ζήσω αυτό που γράφω και να το ζήσει μαζί μου κι ο αναγνώστης,αντί απλώς να κινηθώ επιφανειακά και να το περιγράψω.Αν διαβάστε το βιβλίο θα καταλάβετε τι εννοώ.Η εντύπωση μου από την πρώτη παρουσίαση ήταν πολύ θετική.Είχαμε πολύ κόσμο, ευχάριστο ήταν το κλίμα,διάβασα κάποια αποσπάσματα,μίλησαν για το βιβλίο ένας εκπρόσωπος της νέας φουρνιάς συγγραφέων ο Διονύσης Μαρίνος,κι ένας εκπρόσωπος της πιο παλιάς ο Θανάσης Σκουρμπέλος, τον οποίο θεωρώ πολύ σημαντικό συγγραφέα.Ήρθαν φίλοι,γνωστοί συγγενείς,ομότεχνοι και γενικά ήταν ωραία στο Σύνταγμα.Θα κάνουμε κι άλλες παρουσιάσεις, ενώ στην Πρέβεζα θα κάνουμε 20 Μαΐου. ο βιβλίο κυκλοφορεί παντού.Οι εκδόσεις Ψυχογιός έχουν πολλή καλή διακίνηση και μπορεί κάποιος να παραγγείλει το βιβλίο και από το ίντερνετ. Είμαι πολύ ικανοποιημένος από την διακίνηση του βιβλίου κι είναι ένας από τους λόγους που άλλαξα εκδοτικό οίκο, ώστε να μπορεί το βιβλίο να φτάσει πιο εύκολα στον αναγνώστη καθώς κάθε συγγραφέας επιδιώκει να έχει αναγνώστες.Γενικά είμαι ικανοποιημένος από τους εκδότες που είχα αλλά η έκδοση εξαρτάται και από τις δυνατότατες που έχει ο καθένας.Για παράδειγμα ο πρώτος μου εκδότης ό Ηλίας Μπαρτζουλιάνος ήταν ο άνθρωπος για όλες τις δουλειές. Σίγουρα προσπαθεί πάρα πολύ αλλά είναι διαφορετικό να έχεις κόσμο που δουλεύει από πίσω.Η προσπάθεια είναι πιο αναβαθμισμένη.
-Υπάρχουν στοιχεία από σενα στους ήρωες που περιγράφεις αλλά και στον κεντρικό ήρωα του παρόντος βιβλίου;
Β.Μπ.: Κοίτα επειδή είμαστε και λίγο πονηροί και διαβάζουμε αυτά που έχουν
πει οι προηγούμενοι, όπως είχε πει ο Τσέχωφ ότι και να γράψεις από σένα ξεκινάς.Δηλαδή ότι γράφουμε για αυτά τα οποία έχουν σχέση με μας, τα γνωρίζουμε κι έχουμε μια επαφή.Διαφορετικά θα λέμε ψέματα.Βέβαια υπάρχουν κι αυτοί που ξεφεύγουν απ’αυτό το κέντρο, ακολουθώντας άλλες διαδικασίες. Εγώ είμαι πιο πολύ με τον δρόμο της καρδιάς, του Τσέχωφ. Δεν λέω ότι πρέπει κανείς να γράφει την αυτοβιογραφία του.Το Μαύρο Φυλαχτό δεν έχει καμία σχέση με αυτοβιογραφία.Μόνο και μόνο που έχω επιλέξει να μιλήσω για τους προγόνους μου και την εποχή μου δεν έχει να κάνει με μένα αυτό το πράγμα;Υπάρχουν για παράδειγμα αποσπάσματα που αναφέρονται στον χαλασμό της Πρέβεζας. Εγώ δεν έχω ζήσει πριν 200 χρόνια στην Πρέβεζα, αλλά έχω γεννηθεί στην Πρέβεζα.Στο Ζάλογγο προφανώς δεν ήμουν στα γνωστά γεγονότα αλλά είναι το χωρίο της μάνας μου.Υπάρχει μια σύνδεση δηλαδή με αυτές τις πέτρες, μ’ αυτό το χώμα, κι αυτή η σύνδεση ακουμπά πράγματα που αισθάνεσαι ότι μπορείς να μιλήσεις.Η λογοτεχνία είναι και λίγο μαγεία, με την καλή έννοια.Επειδή εμείς οι άνθρωποι δεν έχουμε λύσει τα υπαρξιακά μας ζητήματα, κι υπάρχουν πολλά άλυτα για τα οποία η επιστήμη δεν μπορεί να απαντήσει ακόμα.Το να γράφεις ιστορίες για τον ανθρώπινο πολιτισμό είναι μια διαδικασία ανιχνευτική και σε επίπεδο ύπαρξης.
–Ποιά είναι η σχέση ποίησης και πεζογραφίας κατά την γνώμη σου;
Β.Μπ. “Ναι αναφορικά με την ποίηση θα ξεκινήσω ότι δεν μπορούμε να το αποφύγουμε ως Πρεβεζάνοι λόγω του Καρυωτάκη.Με την ποίηση δεν έχω ασχοληθεί έχω κάνει όμως βιντεοποιήματα.Δεν την έχω την ποίηση. Έχω όμως πολλούς φίλους ποιητές και πάντα αυτό ήταν το πρόβλημα μου, διότι όλοι οι φίλοι μου ήταν ποιητές και δεν ήταν πεζογράφοι.Κάτι που δεν είναι ακριβώς πρόβλημα γιατί σ’ έναν πεζογράφο κάνει πολύ καλό.Όπως είπα και πριν ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες και μέσα από την ποίηση μαθαίνεις την αξία των λέξεων και του λόγου.Κατά κάποιον τρόπο μου’κανε καλό καθώς κάνοντας παρέα με νέους ποιητές μάθαινα ποια ήταν τα καλά βιβλία της ποίησης-τα παλιά λίγο πολύ τα ξέρουμε-.Διάβαζα και διαβάζω ποίηση.Στην ποίηση μαθαίνεις ότι κάθε φράση εχει σημασία.Δεν μπορείς να γράφεις απλά μια φράση.Στην ποίηση εννοείται αυτό, στην πεζογραφία δεν εννοείται.Διαβάζοντας όμως ποίηση ένας πεζογράφος μαθαίνει την αξία του λόγου.Η ποίηση είναι μεγάλο σχολείο για τους πεζογράφους.Απλά τώρα κοιτάζουμε πιο πρακτικά το ζήτημα.
–Αν ανεβαίνουν οι απαιτήσεις σε ένα μεγαλύτερο εκδοτικό οίκο όπως οι εκδόσεις Ψυχογιός αναφορικά με την συχνότητα έκδοσης ενός βιβλίου και κατά πόσο μειώνεται η δημιουργία ενός συγγραφέα:
Β.Μπ.: “Κοίτα μακάρι να πουλάμε, κι όλα τα άλλα βρίσκονται(γέλια). Ο κάθε άνθρωπος στην ζωή του κάνει επιλογές και διαλέγει τον δρόμο που του ταιριάζει.Αν υποθέσουμε για παράδειγμα ότι το “Μαύρο Φυλαχτό” είναι ένα καλό βιβλίο και ως εκ τούτου θα με πιέσει ο εκδοτικός οίκος να γράψω ένα νέο ή κάποιοι φίλοι και κάτι τέτοιο θα μου βγει σε καλό, αν δεν το λέει η ψυχούλα μου, δεν πιστεύω ότι θα μου βγει σε καλό.Εννοώ ότι εγώ για να γράψω ένα καινούργιο βιβλίο πρέπει να είμαι παθιασμένος να το κάνω,κάτι που απαιτεί και λίγο χρόνο.Ιδέες υπάρχουν, αλλά δεν ξέρω πότε θα βγει το επόμενο βιβλίο.Αν υπάρξει μια εσωτερική παρόρμηση μπορεί ένα βιβλίο να βγει σε δύο χρόνια και να είναι κι ο εκδότης ευχαριστημένος.Αν το μόνο σου κίνητρο είναι ότι σε πιέζει ο εκδότης και πρέπει να γράψεις μάλλον δεν θα είναι καλό το τελικό αποτέλεσμα.Χρειάζεται και κάποια πίεση, αλλά δεν μπορείς να λειτουργήσεις αν μπεις στην διαδικασία να γράψεις ένα βιβλίο για να βγάλεις λεφτά.Από την άλλη αν έχεις μια ιστορία που φλέγεσαι να την πεις αυτό μάλλον θα λειτουργήσει.
-Επαγγελματική ενασχόληση σε συνάρτηση με την συγγραφή βιβλίων-Πολιτισμός στην Ελλάδα και το εξωτερικό :
Β.Μπ.: “Να σου πω κάτι δεν είμαστε στην Αμερική.Ο φίλος μου και καλός συγγραφέας Θόδωρος Γρηγοριάδης είχε πάει πρόσφατα στην Σουηδία όπου σε μια μικρή πόλη υπάρχει ένα σπίτι το οποίο παραχωρείται σε λογοτέχνες για να γράψουν.Κάτι τέτοιο για παράδειγμα θα μπορούσε να υπάρχει στην Πρέβεζα.Να μαζευτούν για παράδειγμα τεσσερις-πέντε καλοί λογοτέχνες και να τους παρέχεται τροφή ή έστω σπίτι για να μείνουν.Ο Γρηγοριάδης μου είπε ότι όλοι οι σκανδιναβοί συγγραφείς ζουν από κρατικές επιχορηγήσεις.Μιλάω για τους μη εμπορικούς.Το κράτος επιδοτεί τον πολιτισμό κάτι που δεν γίνεται στην Αμερική διότι είναι τόσο μεγάλη η αγορά που τα πράγματα λειτουργούν εμπορικά.Στην Ελλάδα δεν υπάρχει ούτε η κρατική επιχορήγηση ούτε η μεγάλη αγορά.Γενικά οι ξένες χώρες στηρίζουν τον πολιτισμό ενώ εμείς υπερηφανευόμαστε για τον πολιτισμό που είχαμε 2.500 χρόνια πριν,αντί να κοιτάξουμε πως θα στηρίξουμε τον σύγχρονο πολιτισμό.Ο Παζολίνι είχε πει ότι κράτος που δεν κάνει ταινίες στην γλώσσα του είναι καταδικασμένο να χάσει τον σύγχρονο πολιτισμό του.Είτε αυτό αφορά την λογοτεχνία ή την μουσική σε μια προσπάθεια να εξάγουν κάποιες χώρες πολιτισμό για να επηρεάσουν τις άλλες. Σ’ αυτό τον τομέα είμαστε λίγο ανοργάνωτοι.Υπάρχει και λίγο η λογική που περιορίζει τον πολιτισμό στα μάρμαρα του Παρθενώνα αρκεί. Άλλα δεν είναι έτσι. Η Αρχαία Τραγωδία είναι σημαντική για μας τους συγγραφείς ως πολιτισμική παράδοση στην οποία πρέπει να στηριχθεί το κράτος και να την αναπτύξει.Μήπως γίνει κάτι σημαντικό και στον σύγχρονο πολιτισμό.
-Για την στήριξη της καλλιτεχνικής δημιουργίας από την πολιτεία:
Β.Μπ: “Μπορεί να μην έχει στηριχθεί η τέχνη από την πολιτεία όλα αυτά τα χρόνια καθώς μειώθηκαν τα κονδύλια όπως στο ΕΚΕΒΙ, που ήταν ο οργανισμός στήριξης του βιβλίου τον οποίο έκλεισαν οι προηγούμενες κυβερνήσεις. Απ’ ότι μαθαίνω τώρα γίνονται κάποιες προσπάθειες να γίνει κάτι αντίστοιχο.Παρόλα αυτά ο κόσμος είναι πολύ δραστήριος εδώ αλλά και για την Πρέβεζα μαθαίνω ότι ισχύει σε σχέση με παλιότερα.Εδώ στην Αθήνα γίνεται χαμός.Κάθε γειτονιά έχει δυο-τρία θέατρα, παντού υπάρχουν μουσικά σχήματα. Ενώ δεν είναι τυχαίο ότι σε λίγο ξεκινάει η Ντοκουμέντα, η οποία είναι η δεύτερη μεγαλύτερη γερμανική έκθεση στον κόσμο και αποφάσισε να έρθει στην Αθήνα ενώ δεν είχε ξαναφύγει από την Γερμανία. Πριν από λίγες μέρες μιλούσα με έναν πολύ γνωστό σεναριογράφο τον Μπίλυ Μακίνον ο οποίος είναι ανεξάρτητος σεναριογράφος και παραγωγός και έμενε στο Βερολίνο.Έλεγε ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από την Ευρώπη, για το αν και κατά πόσο η Αθήνα μπορεί να γίνει το νέο Βερολίνο αλλά βεβαία εδώ δεν υπάρχουν χρήματα παρά την δυναμική που υπάρχει.”
Πηγή: https://homomamunius.com